ฮาร์ด-เอดจ์ เพ้นติ้ง
จิตรกรรมขอบคม
Hard-Edge Painting
กลางคริสต์ทศวรรษ 1950-ปลาย 1960
คนที่ริเริ่มใช้คำว่า “ฮาร์ด-เอดจ์ เพ้นติ้ง” (Hard-Edge Painting) คือ จูลส์ แลงส์เนอร์ (Jules Langsner) นักวิจารณ์ศิลปะชาว ลอส แองเจิลลิส ในปี 1958 โดย แลงส์เนอร์ ได้ใช้เรียกขานจิตรกรรมนามธรรม ของเหล่าจิตรกรแถบเวสต์ โคสต์ (West Coast) ที่ไม่สนใจการเขียนภาพแสดงฝีแปรงแบบ แอ็บสแตรค เอ็กซ์เพรสชันนิสม์ (Abstract Expressionism) ในปีต่อมา ลอว์เรนซ์ อัลโลเวย์ (Lawrence Alloway) นักวิจารณ์อีกคน ใช้คำนี้กับงานจิตรกรรมที่ทำ “ผิวหน้า” ของภาพให้เป็นแผ่นแบนๆ ไม่มีการสร้างภาพให้เกิดระยะลวงตาว่า มีอะไรอยู่ข้างหน้าแล้วมีอะไรซ้อนลึกอยู่ข้างหลัง เป็นภาพที่มีลักษณะ “กระจายไปทั่วภาพ” อย่างที่ แจ็คสัน พ็อลล็อค (Jackson Pollock) ริเริ่มไว้เมื่อ 10 ปีก่อนหน้านี้
แต่สิ่งที่แตกต่างไปจากภาพของ พ็อลล็อค และผองพวก แอ็บสแตรค เอ็กซ์เพรสชันนิสม์ มากๆ ก็คือ เป็นภาพที่มี “3 ไม่” นั่นคือ ไม่แสดงฝีแปรง ไม่แสดงอารมณ์ และไม่มีสีสันมากมาย
ฮาร์ด-เอดจ์ เพ้นติ้ง จะเน้นภาพที่เป็นเรขาคณิต มีเส้นรอบนอกหรือขอบคมชัด (ไม่ลึก) แบนเป็น 2 มิติ ด้วยการระบายสีแบบไม่ทิ้งทีแปรงให้เห็น ทำให้ภาพเขียนเหล่านี้ดูเหมือนกับทำด้วยเครื่องจักรอุตสาหกรรม และยิ่งนำไปเปรียบเทียบกับภาพของ แอ็บสแตรค เอ็กซ์เพรสชันนิสม์ ที่แสดงอารมณ์รุนแรง หรืองานจิตรกรรมแบบ คัลเลอร์-ฟิลด์ เพ้นติ้ง ที่ยังมีความอ่อนโยนผสมรุนแรงบ้างในบางครั้งบางที ภาพแบบ ฮาร์ด-เอดจ์ เพ้นติ้ง จะยิ่งดู “ไร้อารมณ์” เข้าไปกันใหญ่เลยทีเดียว
ศิลปินที่มีผลงานแนว ฮาร์ด-เอดจ์ เพ้นติ้ง อย่างโดดเด่นคือ เอ็ลส์เวิร์ธ เคลลี่ (Ellsworth Kelly) ที่ชอบสร้างภาพเรขาคณิตในรูปร่างแปลกๆ (ไม่ได้อยู่ในทรงสี่เหลี่ยมผืนผ้าหรือจัตุรัสแบบภาพเขียนทั่วไป) และอีกคนคือ เค็นเน็ธ โนแลนด์ (Kenneth Noland) รายนี้มีผลงานที่คาบเกี่ยวอยู่ระหว่าง ฮาร์ด-เอดจ์ เพ้นติ้ง กับ คัลเลอร์-ฟิลด์ เพ้นติ้ง
ศิลปิน: เอ็ลส์เวิร์ธ เคลลี่ (Ellsworth Kelly), เค็นเน็ธ โนแลนด์ (Kenneth Noland)